Kogo wspierają wolontariusze

Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie bardzo jasno precyzuje instytucje i organizacje w których może działać wolontariusz. Są to przede wszystkim podmioty, które działają non-profit, to znaczy nie są nastawione na generowanie zysku.

Wolontariat jest możliwy w następujących podmiotach:

Organizacje pozarządowe

Organizacje pozarządowe (zwane także NGO z angielskiego Non Governmental Organizations) są największą, a także najbardziej otwartą na wolontariuszy grupą podmiotów korzystających. Należą do niej przede wszystkim stowarzyszenia i fundacje ale, o czym nie zawsze się pamięta, organizacjami pozarządowymi są także związki zawodowe, partie polityczne, organizacje pracodawców, niektóre kluby sportowe, Ochotnicze Straże Pożarne oraz Polski Czerwony Krzyż.

Organizacje kościelne

Organizacjami kościelnymi są potocznie zwane wszytstkie osoby prawne i jednostki organizacyjne działające na podstawie przepisów o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, o stosunku Państwa do innych kościołów i związków wyznaniowych oraz o gwarancjach wolności sumienia i wyznania.

Kościoły i związki wyznaniowe, oprócz działalności skupionej wokół kultu religijnego mogą także prowadzić działalność charytatywną, opiekuńczą, oświatowo-wychowawczą oraz przeciwdziałać patologiom społecznym. W zakresie wykonywanych przez siebie działań mogą korzystać z pomocy wolontariuszy. Przykładem takich organizacji są chociażby Caritas prowadzone przez poszczególne diecezje w Kościele Katolickim, Diakonia w Kościele Ewangelicko-Augsburskim czy Eleos w Autokefalicznym Kościele Prawosławnym.

Stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego

Jednostki samorządu terytorialnego, to znaczy województwa, powiaty i gminy, mogą także zakładać swoje stowarzyszenia, w celu wspólnej realizacji niektórych celów. Są to na przykład stowarzyszenia gmin lub związki miast.

Spółdzielnie socjalne

Spółdzielnia socjalna jest specyficzną formą przedsiębiorstwa społecznego. Tworzą ją w większości osoby zagrożone marginalizacją ze względu na bezrobocie, niepełnosprawność czy chorobę psychiczną, które mają trudności w znalezieniu pracy. Praca w spółdzielniach socjalnych daje im szansę na aktywizację społeczną i zawodową, integrację, podniesienie swoich kwalifikacji.

Spółki akcyjne i spółki z ograniczoną odpowiedzialnością

Wolontariat jest możliwy tylko w takich spółkach, które nie działają w celu osiągnięcia zysku, przeznaczają całość dochodu na realizację celów statutowych oraz nie przeznaczają zysku do podziału między swoich udziałowców, akcjonariuszy i pracowników. Wszystkie te warunki muszą być spełnione i opisane w statucie spółki, w przeciwnym razie wolontariat w takim podmiocie nie będzie możliwy.

Kluby sportowe

Wolontariat jest możliwy tylko w klubach będących spółkami działającymi na podstawie przepisów ustawy o sporcie, które nie działają w celu osiągnięcia zysku oraz przeznaczają całość dochodu na realizację celów statutowych oraz nie przeznaczają zysku do podziału między swoich udziałowców, akcjonariuszy i pracowników. Wszystkie te warunki muszą być spełnione i opisane w statucie klubu, w przeciwnym razie wolontariat w takim podmiocie nie będzie możliwy.

Organy administracji publicznej

Organy administracji publicznej, są to wszystkie urzędy rządowe i samorządowe, takie jak ministerstwa, urzędy wojewódzkie, marszałkowskie, starostwa powiatowe, urzędy gmin i miast. Część z nich w niektórych swoich działaniach realizuje przedsięwzięcia dochodowe, dlatego wolontariat jest w nich możliwy tylko poza prowadzoną przez nie działalnością gospodarczą.

Jednostki podległe administracji publicznej

Wolontariat jest możliwy w jednostkach organizacyjnych podległych organom administracji publicznej lub nadzorowanych przez te organy, z wyłączeniem prowadzonej przez te jednostki działalności gospodarczej.

Administracja publiczna powołuje do życia, finansuje i nadzoruje różne inne podmioty służące społeczności. Są to między innymi instytucje kultury – czyli na przykład muzea, biblioteki, teatry, instytucje edukacyjne – takie jak szkoły, przedszkola, świetlice, czy chociażby instytucje opieki społecznej.

Podmioty lecznicze

Podmioty lecznicze to podmioty, które realizują działalność leczniczą, bez względu na formę samego podmiotu – niezależnie od tego, czy jest to organizacja pozarządowa, spółka, publiczny lub niepubliczny zakład opieki zdrowotnej.

Wolontariat jest możliwy w zakresie wykonywanej przez nie działalności leczniczej, czyli na przykład przy udzielaniu świadczeń leczniczych w szpitalu, hospicjum, przy pielęgnacji i rehabilitacji pacjentów, czy działalności polegającej na promocji zdrowia.

Czy wolontariat zawsze jest możliwy?

Wiele z wymienionych powyżej podmiotów może, ale nie musi korzystać z pomocy wolontariuszy. Czasami ciężko jest także stwierdzić, czy dana instytucja zgodnie z prawem może współpracować z wolontariuszami. W takim wypadku dobrze jest skonsultować się z ekspertami Centrów Wolontariatu, którzy pomogą w jednoznacznym określeniu możliwości wolontariatu w danym podmiocie.

Czy wolontariusze mogą wspierać bezpośrednio osoby potrzebujące, czy tylko organizacje i instytucje?

Ustawa definiuje wolontariat jako działania osoby – wolontariusza, na rzecz konkretnego podmiotu – organizacji lub instytucji. Może się wydawać, że taka konstrukcja wolontariatu uniemożliwia pomoc wolontariuszy osobom potrzebującym, jednak nie do końca jest to prawdą.

Musimy pamiętać, że organizacje społeczne i instytucje działają na rzecz społeczności i realizują w ten sposób cele, do których zostały powołane. Wolontariusz może świadczyć usługi na rzecz:

• członków organizacji w której jest wolontariuszem,
• beneficjentów, czyli odbiorców działań organizacji lub instytucji, w której działa;

Ważne  jest to, aby wolontariusz zawsze działał na rzecz podmiotu i dopiero poprzez ten podmiot jego pomoc docierała do potrzebujących. Gwarantuje to opiekę danej instytucji lub organizacji nad przebiegiem wolontariatu, wsparcie koordynatora, ale także gwarantuje bezpieczeństwo i komfort współpracy wolontariuszowi oraz odbiorcy jego pomocy.